Guuëks
't Gebuirn ien den èùtkommen van 't joeër 1933, oem gieël zjuust te zèèn, op den 11de mâ ien '33. Op dânn dag skein 't zonneken bouve Stèùvenbérg, de vougele vlougen mei struûkes ien uilen bék én ouveral stonten bloemekes.
Op dâne skuuënen dag wier op Stèùmbérg bâ Stâf én Ierèèn va Pietje Kérre e skuuë kienjeke gebourn. En 't was e motjn. 't Was uilen dérde: ieëst e masken, dèèn e ménneken én naa vedroem e masken. En doeë zou-en der nog zés volgen.
Da motje wier geduupt as Paula Philomena Josine Goddeau.
't Was den tèèd dat Albert den ieësn nog kuinienk van de Bélzje was. (Ieëneste monjn dernô zou-en ien Marche-les-Dames van de rotse valn.) Ien janewoeëre van '33 verskein Onsliêvraa oeën vèèf kadei-en ien Beauraing. Walrôves (da vantèèd mei z'n vosjtj op zèè prékstoêl boenkn) was iê dèèn pastuuër ien Guuëk én Jean-Baptist De Coen berremieëster. Moeë z'n partiê dei de koejboêre va Guuëk joeërléks nen taks van 19 frang én 20 séntiêmen betoeëln oemdat uile koejen de jèèreboeënn kapotstampn. Mei as gevolg dat De Coen de gemantjekuis van '33 verlour én afgestémd wier as berremieëster. Zèènen opvolger was Zjefken De Ro van 't Of ten Bérg ien de Lienjestroeët...
't Was op Stèùmbérg den tèèd van dei va Lammes, va Poeëterken, va Stockmans, va Koppes, va Serveires, va Zwétn, va Moejers, va Stèùver, va Marjannekes, va Koube Sjampétter, van Tiester, va Poeënn, va Loê én zuuë voesj én zuuë voesj...
Ien dânn tèèd én op dei plosj kwamp Paula op de wèèreld. 't Was den tèèd dat alles nog op ze gemak goenk, dat 't woeëter én de loecht nog prouper woeërn, dat snachs nog doenker én stiele was, dat de kérk ien 't muure stont, dat de ménsjke makandern nog gèère zôgen én dat er nog iedei-oeële woeërn...
As ze drâ joeër was, goenk Paula noeë 't skoul én... da zou ze nog bekânst sésteg joeër doeng. Ieëst achter de kérk ien de patjesskoul én dernô ien 't kluuëster bâ de nonnekes ien 't lieëger.
't Wier uirlog. Paula was 12 ien '45. Ze belèèvn as kiendj de moblezoeëse, de bezéttienk, de vliêgende boemen én de bevrèèdienk. En sondôs goenk ze mei op 'n wandelienk noeë 't mielietèèr vliêgvéldj loenken oeën de Brusselboeën achter Marjannekes op de Groebekaater, noeë de vliêgmasjienn én de sjaldoeëtn.
En da motjn wier e masken. Was ze niê gruuët va was, ze was nuufer én ardiê. "Doeë zietj iêt ien, z' èè ne kop" zâ-e ze ien dânn tèèd. Pastuuër Walrôves â dat uuk wél gezieng én a sprak ne kieë mei vâder Stâf én moêder Ierèèn. En azuuë kwamp et da Paula nô de masserkesskoul ien Guuëk noeë de normoeëlskoul goenk ien Lôken, vedroem bâ nonnekes. Vast, as ientérn. En da vont ze ne skuuënn tèèd...
Pas op, da was alleman niê gegeiven - flak noeë 'n uirlog - oem voesj te stuudeirn as ter tèùs ieëneste kadei-e woeërn én zeiker niê aske e maske wotj...
En da maske wier 'n vraa. Paula was naa iefraa, onderwèèzerés. En wa vui ieën!
Ieëst zocht ze wérk ket bâ de dui. Ien Loemek ien de maskesskoul van 't kluuëster lieërn ze de kadei-en leizn én skrèèven én rèèkern. Moeë rap dernô trok ze vèè van èùs, noeë et bronsgruûn èèkenaat, noeë Génk. (Dat és vandôg nog altèèd ui twieëde vâderland.) 't Was nog den tèèd dat 'n onderwèèzerés ien 'n nonnekesskoul afgedankt wier as ze traadn. Vandôg klienkt dat oemgeluuëflék, moeë toch was 't azuuë...
Ien Génk belèèvn Paula ne skuuënn tèèd. Ze was doeë tuurnlieërârés ien 'n gruuëte zuustersskoul mei gruuëte maskes, bekânst zuuë aad as zajzelf... Doeë was ze uuk aktiêf ien de volleybalkompetiêse. Ientuusken was ze iê sondôs ien Guuëk nog wélpeleidster.
Dèèn kwam den tèèd da ze ui-e man, Jan, lieërn kuunn. Jan verjoeërn moeë viêr dôgen noeë Paula: ze lôgen ket bâ-ieën... Ze traaden ien '67. Moeë getraad of niê, ze bleive Paula nog altèèd iefraa nuûmen... 't Was e goê koppel. Ze baadn op Stèùmbérg réchtouver 't aa-ers èùs uiln èùs. Ze kreigen drâ flienke kadei-en: Piet, Lieve en Kristien. En Paula kombieneirn ui wérk ien Génk (woeë da ze zuuë gèère was) mei ui èùsaagen ien Guuëk.
Tot da ze, nô veil ouverléggen, van ui ét ne stieën mokn én kous vui ien Guuëk ien al de skouln L.O. te geiven. Wat 'n opdracht! Maskesskouln, joengesskouln, vrâ skouln, gemantjeskouln, twieë lieërplann, twieë ienspéktèùrs, drâ dieréktèùrs, viêr ienriechtende machten, nog veil mieër kolleiga's én onderde lieërliengen. Al uûrn ander lieërliengen, alle dôgen ien 'n ander skoul. Veil onderwég, mei de koffer van den otou vol mei baln. Moeë suurtoê vol van iêver én éntoezie-asme. Wérken ien tuurnzoeëln - of wat dat devui moest diênn - mei, moeë vantèèd zonder, èùtruustienk... Ouveral wélkom, moeë niêvest tèùs. De lieërkrachtn zôge Paula gèère kommen, want ze moeste zelf gieënen L.O. nemieë geiven.
En de lieërliengen dèèn! Ze goenke zuuë gèèren ba Paula tuurmen (zuuë zâ-en de klantjes dadde) én zwémmen! Da woeërn de uuëgtepoentjen van de wèèk. En oê geluukeg kwampe ze van de tuurnzoeël weir! De stèèfste kouterôk dei z'n dervuuërn oem soepel te zèèn, de bernozjegste lerre kwamp gelék as e lémmeken weir noeë de klas. Oêveil sportdôgen en èè Paula niê gorganizeid? Mei e program vui alle lieërliengen van de Guuëkske skouln op dezelden dag sômen te loeëte sporten. En dei organiezoeëse klopn altèè gelék 'n buus! En mei n' altérnatiêf vui as 't rèègern...
Onderde Guuëkenèèrs émmen bâ Paula lieëre zwémmen én gèèren beweigen! En allemoeë kuune ze ui vandôg nog én zaj uiln. Paula és ieën van de mieëst gekoeste Guuëkenèèrs!
Uuk mei volwassenen was ze beizeg. Z' â sjôves nog tuurnlés mei et K.V.L.V. Ze gôf danslés oeën de aad-skoetn. En ze lieërn ons, senioren, volleyballen achter de pasterâ. De smasjbeweigienk lieërn ze ons mei e siempel truuksken. Da goenk op 't ritme van pam-pam-pam. En da smasje luukn....
Ge vrôgt aa af woeë da ze al dei korozje én énérzjiê oljn!
Jan én Paula uile kienjern wiere gruuët. Ieën ver ieën vlouge ze èùt. Ientuusken woeëre zèèln alle twieë mei pénsjoên: 'n nuût lèèven begoest. Doeë kwampe klèènkienjern. Paula â ewa gezontèètsproblèèmen moeë da goenk allemoeë verbâ. En alles skein oeënweizeg bâ Jan én Paula oem sômen nog lank geluukeg te zèèn op uilen bérg.
Moeë 't sloêg teigen. Jan stierf. Totoeël oemverwacht, oembegrèèpelék. 't Was éttelék. En 't was niê ieërlek.
Paula probeirt den teigeslag te verwérken mei de stuin van ui kienjern, famielje en vrienjn. Moeë oê moejlék dat dat és, bleik èùt wat da ze oemlangs nog zâ ien de Sponsjke lés én wat da mâ és bâgebleiven. Ze zâ: "Echt geluukeg zèèn, da kan ekiek èègelék nemieë."
Paula, ien nôm van alleman iê, proficiat mei aa-e seivetegste verjoeërdag! En seiveteg dat és moeë twieë kieë vèèvendétteg...Wèèle wieljn aa vandôg toch ne kieë zéggen oê nèèg da men aa wârdeirn én éstiemeirn as ménsj, as kolleiga, as vrienjdien, as kameroeëd. G' étj al 'n nèèg gevoeldj én aktiêf lèèven achter aa. Wèèle wénsjken aa èùt de grond van ons ét dat da zuuë nog lank mag voesjduûrn én da ge nog diekes muigt verjoeërn. Proficiat!