Artikel
Eind vorige eeuw vond de Winnikse onderwijzer Van Wilder op het Kerkveld verschillende Romeinse dakpannen, vloertegels en een aantal munten (gedateerd tussen 37 en 235 n.C.). Ook in de iets lager gelegen Lavendelbeek vond hij dakpannen, zodat hij de Société Royale d´ Archéologie de Bruxelles inschakelde. Opgravingen en boringen in 1897 brachten niets nieuws aan het licht.
,,Bij de aanleg van de tramlijn Halle-Ninove stootten arbeiders op 27 september 1906 op een diepte van 1,85 meter op een stevig gebouwde muur van ongeveer 1 meter breed,´ ´ aldus Tim Soens, die recent met succes de 1ste licentie Geschiedenis voltooide aan de Gentse universiteit. ,,Bij die muur vonden zij een dolium of voorraadvat. Daarin staken een bronzen Minervabeeldje, met 2 dolfijnfiguren aan de zijkanten, en een bronzen olielamp, versierd met een theatermasker. Weerom werden de Brusselse archeologen ingeschakeld, die in 1906-1907 systematische opgravingen lieten uitvoeren. Er zijn toen nog 2 volledige ronde tegels van een hypocaustumpijler teruggevonden (onderdeel van een verwarmingssysteem), stukken aardewerk en allerhande keukenafval zoals beenderen en oesterschalen. Ook ontdekte men een sierlijk Romeins vaasje in roodbruin aardewerk met een wit rankornament in kleefdeeg, vermoedelijk uit de 3de eeuw. Er is ook melding gemaakt van nog 2 andere dolia, maar daarover ontbreken meer gegevens.´ ´
Nadien zijn op het Kerkveld geen officiële opgravingen meer gebeurd, tot men er in 1991 bij bouwwerken op een Gallo-Romeinse maalsteen stootte. Het is een typisch onderdeel van een handmolen, in onze gewesten in gebruik gebleven tot minstens de 2de helft van de 2de eeuw.
Villa
In een studie uit 1943 laat Heli Roossens er geen twijfel over bestaan: er was op het Kerkveld wel degelijk sprake van een Romeinse villa. Tom Soens: ,,Onder dat woord verstaan we zowel een landbouwbedrijf (villa rustica) als een residentie voor vermogende lieden (villa urbana). De idee van een uitgebreid luxueus complex met alle faciliteiten mogen we afschrijven. De aard van de vondsten doet eerder denken aan een kleine, geïsoleerde Gallo-Romeinse boerderij van autochtonen. Vaak waren deze hoeven naar plaatselijke traditie in hout opgetrokken, met eventueel kelderconstructies en tegulae.´ ´
De mogelijke inplantingsplaats is typerend: op de zuidelijke helling van een heuvel met akkerland op de hogere delen en weiland op de lagere natte strook aan de Lavendelbeek. Bij helder weer reikt het zicht hier tot de heuvelkam van Kester. ,,Verder was er de nabijheid van een 3-tal Romeinse of pre-Romeinse wegen. Een was de via Regia, die liep van Moerbeke naar Meerbeke en verder naar Borchtlombeek en Asse, waar hij aansloot op de hoofdweg Asse-Bavay. Een 2de takte daarvan af en liep naar Kester. Tenslotte zijn er restanten gevonden van wat vermoedelijk een Nervische schapenbaan was, die liep van Boulogne naar Brussel.´ ´
Voor Tim zijn er voldoende gegevens voorhanden om zeker te zijn van een vorm van Gallo-Romeinse bewoning in Denderwindeke. ,,Het is mogelijk dat er zich op het Kerkveld een kleinere Gallo-Romeinse boerderij bevond. Dat de opgravingen zo weinig aan het licht brachten bewijst niets. Misschien zocht men op de verkeerde plaats en waren de funderingen maar van een bijgebouw. Veel van de vondsten behoren tot privéverzamelingen en soms spreken de vinders mekaar tegen. De opgravingen gebeurden ook niet systematisch genoeg. Daardoor kunnen we ook geen definitieve conclusies trekken over het belang van Denderwindeke in de Romeinse en Merovingische tijd.´ ´
In 1943 stelde dezelfde Roossens al dat ,,aangezien er weinig villa´ s in het Vlaamsche land bestaan, het wel de moeite waard ware indien de bevoegde diensten hier tot systematische opgravingen konden overgaan.´ ´ 55 jaar later zijn deze nog steeds niet gebeurd.